Waarom nemen werkgevers geen verantwoordelijkheid?
Els van der Plas, directeur van Nationale Opera & Ballet, staat ‘helemaal achter de gedachte dat mensen goed moeten worden betaald’ (Trouw, 16 mei). Een buitengewoon sympathieke opmerking die veel freelance koorleden en dansers goed zal doen. De komende tijd zal duidelijk worden of deze gedachte ook echt leidt tot eerlijk loon voor met name freelancers. Kunsten’92 berekende dat er dan wel jaarlijks 25 miljoen euro van het rijk bij moet om kunstenaars eerlijk te kunnen betalen. Het betreft in deze berekening uitsluitend de rijksgesubsidieerde instellingen, dus een aanzienlijk deel van de werkenden in de culturele sector zal nog steeds onderbetaald blijven.
Daar is ook een mentaliteitsverandering bij werkgevers voor nodig, zo blijkt weer eens uit de woorden van Van der Plas. Wat we niet moeten vergeten, zo waarschuwt zij ons, is dat subsidies niet alleen zijn bedoeld om musici, zangers en dansers te betalen, maar ook om opera en ballet toegankelijk te houden. Als er meer geld gaat naar de mensen op het podium, gaat de ticketprijs omhoog. En dat is niet zo sympathiek. Dan liever lagere vergoedingen voor de mensen op het podium? Van der Plas vindt het zelfs ‘moedig’ dat kunstenaars nu een eerlijke betaling eisen, want hogere tarieven betekenen ook dat collega’s mogelijk buiten de boot vallen. Er is dan namelijk niet genoeg geld. En bezuinigen door kleinere opera/balletproducties te maken, vindt zij niet aantrekkelijk want zonde van het ‘cultureel erfgoed’.
Zo gaat zij haar verantwoordelijkheid als werkgever uit de weg. Kunnen we het haar kwalijk nemen dat zij op dit moment de cao-afspraken en richtlijnen niet nakomt, dat zij haar medewerkers niet fatsoenlijk beloont, zolang de overheid de portemonnee niet trekt? Ook het publiek blijft buiten schot. Voor de kunstenaar rest slechts een schamel loon en de vraag om begrip. En zo gaat alles z’n gangetje en wee hem, die vraagt: Waarom? Toch stelt de Kunstenbond opnieuw die vraag. Waarom spreken werk- en opdrachtgevers wel graag sympathieke woorden, praten zij ruimhartig over fair practice, maar nemen zij geen verantwoordelijkheid voor hun eigen daden, hun eigen contracten en de ontoereikende honoreringen die zij bij voortduring aan hun eigen medewerkers aanbieden?
Anne-Marie Harmsen, directeur Kunstenbond
Dit artikel staat ook als opiniestuk in Trouw van 20 mei 2019